
Trong thời gian vừa qua chúng ta gặp rất nhiều những cuộc khiếu nại, bất đồng liên quan đến lĩnh vực bảo vệ người tiêu dùng. Người tiêu dùng gặp rất nhiều những vấn đề cần phải giải quyết khi mua phải hàng hóa kém chất lượng và muốn kiện đề đòi lại quyền lợi cho mình nhưng rất nhiều vụ kiện vấp phải một khâu tưởng như đơn giản là thiếu chiếc hóa đơn. Vậy chiếc hóa đơn có vai trò như thế nào và người tiêu dùng có những cách thức ra sao để bảo vệ quyền lợi của mình trong trường hợp như vậy. Hãy cùng lắng nghe sự đánh giá, chia sẻ của Thạc sỹ Phạm Hoài Huấn – Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh về vấn đề này.
Luật bảo vệ người tiêu dùng đã đi vào cuộc sống được một thời gian khá dài, luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định người tiêu dùng có đến 8 quyền năng cơ bản trong đó người tiêu dùng có quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức bảo vệ xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của pháp luật. Quyền đã có nhưng trên thực tế, người tiêu dùng vẫn chưa thực sự biết và hiểu về chúng trong khi đó một bộ phận người tiêu dùng hiểu được cái quyền của mình nhưng lại e ngại khi sử dụng các quyền ấy nhất là quyền khiếu nại, tố cáo khởi kiện, yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc không ý thức đề phòng bảo vệ quyền lợi của mình như không giữ hóa đơn chứng từ.
Trước tiên, ông có thể đưa ra một vài khuyến cáo để người tiêu dùng để họ biết cách bảo vệ mình trong trường hợp họ gặp phải tình huống đó?
Thạc sỹ Phạm Hoài Huấn chia sẻ về vấn đề hóa đơn và quyền lợi người tiêu dùng.
“Trước hết khi mua hàng phải xem xét cho kỹ, xem sản phẩm nhìn bằng mắt thường xem có ổn không sau đó mới tính câu chuyện các hóa đơn mua hàng nên giữ lại. Trên thực tế chúng ta đi vào các siêu thị, các cửa hàng tiện lợi đều có các hóa đơn đấy, chúng ta nên giữ lại, nó sẽ là chứng cứ rất tốt để chúng ta có thể thực hiện bảo về các quyền lợi của minh sau này. Khoan nói tới câu chuyện khởi chuyện ra tòa hay là bảo vệ người tiêu dùng, khi mà mình có hóa đơn và thực sự nếu như sản phẩm có lỗi thì mình chỉ việc cấm hóa đơn mang tới nơi mà mình từng mua đã được đổi lại rồi thì đó là cách bảo vệ mình đầu tiên.
Trước khi đề cập đến câu chuyện là tại sao người đi mua không có thói quen giữ lại hóa đơn, mua hóa đơn hoặc xuất hóa đơn thì xin hỏi ông là hóa đơn có phải là 1 bằng chứng duy nhất và tốt nhất có hiệu quả trong vụ kiện này không?
Bời vì tôi nghĩ rằng là ở góc độ bình thường thì nhiều người cũng sẽ có nói hóa đơn có thể là như vậy nhưng biết đâu người ta tráo món hàng khác rồi thì sao. Người ta rất khó để truy xuất ra được nguồn gốc chính xác, như vậy có những món hàng cùng mã hàng, đại loại như thế. Vậy trong những vụ kiện như thế này thì ngoái hóa đơn ra người ta còn cách thức bảo vệ nào khác để bảo vệ mình hay không?
Hóa đơn không phải là bằng chứng duy nhất trong các vụ kiện
“ Trước hết có hóa đơn mua hàng đó là cái tốt, hãy khoan nói tới cậu chuyện tốt nhất, tốt nhì, nếu như trong trường hợp lỡ may chúng ta bỏ mất hóa đơn mua hàng, không có bằng chứng thì không nên tuyệt vọng, vì đó không phải là cách duy nhất chúng minh. Ví dụ như nhờ người làm chứng như ngày tháng năm tôi có tới mua sản phẩm như vậy và điều quan trọng hơn là bây giờ các sản phẩm luôn có nhãn mác đàng hoàng, khi đã có nhán mác thì bất kể mua hàng ở đâu, tôi cầm sản phẩm trong tay thì chắc chắc là có con đường hợp pháp để tôi có nó, trường hợp sản phẩm A hay B thì chỉ cần kiếu nại với nhà sản xuất thế là xong”.
Ở đây có vấn đề là tính đồng bộ trong quy trình bảo vệ người tiêu dùng. Hội bảo vệ người tiêu dùng có quyền từ chối người tiêu dùng chỉ vì người ta không có hóa đơn hay không hay là anh có nghĩa vụ tiếp nhận sự việc đó báo cáo lên cơ quan có thẩm quyền cao hơn. Và tòa án hỗ trợ người dân như thế nào trong việc họ bảo vệ chính họ khi mà họ thiếu những bằng chứng cơ bản như hóa đơn?
“Nếu như mua một chai nước giải khát, mua một gói mỳ mà sản phẩm bị lỗi thì chúc mừng các bạn vì các bạn kiếu nại rất dễ bởi nhãn mác trên sản phẩm chính là chứng cứ quan trọng nhất. Câu chuyện đặt ra chính là nghĩa vụ của nhà sản xuất, khi anh sản xuất ra sản phẩm thì bất kể tới tay người dùng nào thì nghĩa vụ đầu tiên phải bảo đảm chất lượng của nó theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, khi cho ra một sản phẩm có nhãn mác thì chắc chắn một điều là chúng ta sẽ được bảo vệ. Chỉ sợ nhất trường hợp là chúng ta mua sản phẩm trôi nổi trên thị trường không có nhãn mác hoặc thể loại mà ta quen gọi là hàng xách tay rồi báo chí nêu ra rất nhiều câu chuyện như khởi kiện ra tòa thế này thế kia.
Nhưng trước hết chúng ta hình dung bối cảnh cụ thể của Việt Nam, trong các món hàng tiêu dùng chúng ta mua các sản phẩm tầm 1-2 triệu hoặc thấp hơn và quyền lợi chúng ta bị ảnh hưởng. Câu hỏi đặt ra là chúng ta có sẵn sàng đi kiện hay không với món hàng chỉ 1-2 triệu đó ra tòa, ra khởi kiện. Xét về mặt kinh tế là không khả thi, chính điều đó pháp luật cung cấp thêm nhiều công cụ nữa ví dụ chúng ta có thể chạy thẳng lên cục quản lý cạnh tranh để khiếu nại bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hoặc chúng ta có những hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, vấn đề chúng ta cần bàn ở đây chính là hiệu quả, không phải vô cớ mà thời gian qua báo chí truyền thông nói rất nhiều về vấn đề này, và không chỉ trong vừa rồi và trong xuốt rất nhiều năm câu chuyện này đặt ra là chúng ta có rất nhiều cơ chế từ trong luật ra tới cuộc sống bảo vệ người dân khó lắm. Chúng ta thấy thực trạng hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng họ hoạt động rất cầm chừng, ngay cả cục quản lý cạnh tranh hay hỏi 100 người thì tỉ lệ rất thấp người biết tới cái cục quản lý này, và câu chuyện ra toà thì lại càng khó.
Mua hàng ở các cừa hàng nhỏ không có hóa đơn
Chúng ta đã có những thói quen mua bán không cần hóa đơn từ lâu, bây giờ vào của hàng tiện lợi cũng rất dễ dàng có hóa đơn, như mua 1 chai nước vài nghin cũng có hóa đơn in ra. Nhưng ở chợ mua ở chợ truyền thống hay những cửa hàng tạp hóa vỉa hè thì nó là mua bán trao đổi thông thường và nhanh là chính. Cái văn hóa không hóa đơn đã hình thành rất lâu và chúng ta hiểu thực tế là như vậy thì cũng phải có những cơ chế bảo vệ người tiêu dùng trong điều kiện diễn ra như vậy thì ông có thể đề xuất cụ thể cho người tiêu dùng những cách thức, những bước để họ thực hiện bảo vệ quyền lợi cho mình.
Chúng ta đang bàn đến vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ chính chính chúng ta. Vậy thì trước khi người khác bảo vệ mình thì mình cần tự bảo vệ mình thông qua việc thay đổi các thói quen như:
– Chúng ta mua hàng thì cần có hóa đơn mua hàng.
– Thứ 2 các bạn hình dung là hóa đơn không phải là thứ duy nhất. Trên thực tế mình mua sản phẩm từ những đơn vị uy tín được pháp luật bảo hộ thì câu chuyện đặt ra đó là khi họ có nhãn mác thì chúng ta hoàn toàn có thể khởi kiện. Khi cầm sản phẩm tới chúng ta khiếu nại, khởi kiện cái gì cũng dễ. Khi nãy tôi có nói 1 ý đó là tính đồng bộ, chúng ta có rất nhiều cách thức bảo vệ người dân và nếu như đọc trong sách vở thì rất là ngon lành, nhưng điều không quan trọng chúng ta không cần sách vở mà chúng ta cần biến những điều đó thành thực tế và có 2 vấn đề:
Thứ nhất: Nếu gặp tình trạnh quyền lợi của mình bị ảnh hưởng, nếu xét thấy giá trị nó lớn thì không nên e ngại việc khởi kiện hãy giao cho luật sư đó là người chuyện nghiệp làm cho chúng ta. Còn với những món nhỏ thì chúng ta có thể bắt đầu từ việc tới các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng rồi khiếu nại lên Cục quản lý cạnh tranh. Nước ngoài có 1 thông lệ rất thú vị đó là danh sách đen, những sản phẩm, những nhà sản xuất nào mà có nhiều lỗi hay bị khiếu nại và người ta điều tra ra được đúng là như vậy thì họ cho vào danh sách đen thì đó như là án tử đối với doanh nghiệp.
Xin cảm ơn Thạc sĩ Phạm Hoài Huấn về những chia sẻ của ông ngày hôm nay. Hi vọng những chia sẻ của ông sẽ giúp cho khán giả rất nhiều, giải đáp rất nhiều những thắc mắc trong thời gian vừa qua.
Xem thêm>>> Hóa đơn điện tử
Để lại một phản hồi