Bỏ thuế khoán từ 01/01/2026 – Tổng hợp những quy định cần lưu ý

Từ ngày 01/01/2026, Việt Nam chính thức bỏ phương pháp thuế khoán – hình thức thu thuế đã tồn tại hơn ba thập kỷ đối với hộ kinh doanh cá thể và cá nhân kinh doanh. Quyết định lịch sử này được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết 198/2025/QH15 ngày 18/11/2025, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cải cách quản lý thuế, đồng thời đặt ra thách thức và cơ hội chưa từng có cho hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước.

>> Tham khảo: Quy định về thuế TNCN đối với thu nhập từ kinh doanh.

1. Thuế khoán là gì và tại sao phải bỏ?

Thuế khoán ra đời từ những năm 1990, khi nền kinh tế còn sơ khai, hệ thống kế toán của hộ kinh doanh hầu như không tồn tại. Cơ quan thuế căn cứ vào doanh thu ước tính (thông qua khảo sát, bảng kê khai, thậm chí cả “nhìn mặt bắt hình dong”) để ấn định một mức thuế cố định phải nộp hàng tháng hoặc hàng quý. Phương pháp này đơn giản, dễ thu, dễ nộp, phù hợp với điều kiện lúc bấy giờ.

Tuy nhiên, qua 30 năm, thuế khoán đã bộc lộ hàng loạt bất cập:

• Thất thu ngân sách nghiêm trọng do ấn định doanh thu thấp hơn thực tế.
• Bất bình đẳng giữa các hộ: cùng một tuyến phố, cùng ngành nghề nhưng mức thuế có thể chênh lệch hàng chục lần.
• Không khuyến khích hộ kinh doanh đầu tư, mở rộng vì càng làm lớn càng dễ bị “điều chỉnh khoán” lên cao.
• Không thể khấu trừ chi phí, không minh bạch, tạo kẽ hở cho tiêu cực.

Nghị quyết 198/2025/QH15 đã chấm dứt tình trạng này khi quy định rõ: “Từ ngày 01 tháng 01 năm 2026, toàn bộ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân theo doanh thu thực tế phát sinh”.

>> Tham khảo: Hóa đơn điện tử; Báo giá hóa đơn điện tử.

2. Nội dung chính của phương pháp mới

Từ 2026, mọi hộ kinh doanh phải:

• Xác định doanh thu thực tế hàng tháng/quý (bao gồm tiền mặt, chuyển khoản, ví điện tử, chiết khấu thương mại…).
• Tự tính và kê khai thuế GTGT (phương pháp khấu trừ hoặc trực tiếp) và thuế TNCN theo biểu thuế lũy tiến từng phần hoặc tỷ lệ % trên doanh thu.
• Sử dụng hóa đơn điện tử đối với mọi giao dịch (đối với khách lẻ vẫn được dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền hoặc biên lai điện tử).
• Lưu giữ chứng từ, sổ sách kế toán đơn giản (theo Thông tư 88/2021/TT-BTC hoặc mẫu mới sắp ban hành dành riêng cho hộ kinh doanh).
• Nộp tờ khai thuế chậm nhất ngày 20 của tháng sau (đối với nộp theo tháng) hoặc ngày 30 của tháng đầu quý sau (nộp theo quý).

>> Tham khảo: Hộ kinh doanh doanh thu vài chục triệu mỗi tháng có bắt buộc dùng hóa đơn điện tử?

3. Ai được lợi, ai gặp khó khăn?

3.1. Đối tượng được lợi lớn nhất:

• Hộ kinh doanh có chi phí đầu vào cao (nhập hàng hóa, nguyên liệu, thuê mặt bằng, trả lương…) sẽ được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, giảm đáng kể số thuế phải nộp.
• Hộ có doanh thu thực tế thấp hơn mức khoán cũ sẽ giảm mạnh nghĩa vụ thuế.
• Hộ muốn mở rộng quy mô, đầu tư máy móc, công nghệ sẽ không còn bị “đánh” thuế cao hơn như trước.

3.2. Đối tượng gặp khó khăn:

• Hộ kinh doanh nhỏ lẻ, bán hàng rong, chợ truyền thống, chưa quen ghi chép sổ sách.
• Hộ cố tình kê khai doanh thu thấp hơn thực tế trong nhiều năm (thường là các quán ăn, cà phê, cửa hàng tạp hóa lớn) sẽ phải nộp thuế cao hơn rất nhiều.
• Hộ chưa sử dụng máy tính tiền, phần mềm bán hàng sẽ phải đầu tư ban đầu từ 5–15 triệu đồng.

>> Tham khảo: Tra cứu hóa đơn; Tra cứu hóa đơn điện tử.

4. Nhà nước đã chuẩn bị những gì?

Từ năm 2022 đến nay, Tổng cục Thuế đã triển khai Đề án 3389 với ngân sách hơn 3.000 tỷ đồng nhằm:

• Miễn phí cấp 2 triệu máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế cho các hộ có doanh thu từ 1–3 tỷ đồng/năm.
• Xây dựng ứng dụng “Hộ kinh doanh kê khai” trên điện thoại (tương tự eTax cá nhân), chỉ cần chụp ảnh hóa đơn đầu vào là tự động hạch toán.
• Tổ chức hơn 15.000 lớp tập huấn miễn phí tại 63 tỉnh thành trong năm 2025–2026.
• Cho phép hộ kinh doanh nhỏ (doanh thu dưới 3 tỷ/năm) áp dụng chế độ kế toán siêu đơn giản: chỉ cần 1 sổ thu – chi tiền mặt + 1 file Excel theo mẫu.

5. Tác động kinh tế – xã hội

Theo tính toán của Bộ Tài chính:

• Năm 2026, số thu thuế từ hộ kinh doanh dự kiến tăng thêm khoảng 85.000–95.000 tỷ đồng (tăng 35–40% so với 2025).
• Khoảng 2,8 triệu hộ sẽ nộp thuế thấp hơn hoặc bằng mức khoán cũ.
• Khoảng 1,2 triệu hộ (chủ yếu là các cơ sở kinh doanh lớn) sẽ nộp thuế cao hơn từ 2–5 lần.
• Tỷ lệ hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp dự kiến tăng từ 6–8%/năm hiện nay lên 15–18%/năm trong giai đoạn 2026–2030.

>> Tham khảo: Quy trình xuất hóa đơn VAT.

6. Lộ trình cụ thể cho hộ kinh doanh

Lưu ý:

• Đầu tư ngay máy tính tiền hoặc phần mềm bán hàng (Thái Sơn E-invoice…) – chi phí chỉ từ 200–400 nghìn/tháng.
• Mở tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh, yêu cầu khách chuyển khoản càng nhiều càng tốt.
• Tham gia ngay các lớp tập huấn miễn phí của Chi cục Thuế địa phương (đã mở đăng ký từ tháng 11/2025).
• Nếu doanh thu thực tế trên 10 tỷ/năm hoặc muốn vay vốn ngân hàng dễ dàng → nên chuyển thành công ty TNHH/doanh nghiệp ngay trong năm 2025 để hưởng thuế suất TNDN ưu đãi 15–17% từ 01/10/2025.
• Thuê dịch vụ kế toán trọn gói (chỉ từ 800 nghìn–2 triệu/tháng) nếu không tự làm được.

>> Tham khảo: Thủ tục phát hành hóa đơn điện tử.

Kết luận

Ngoài ra, nếu quý doanh nghiệp đang tìm kiếm giải pháp phần mềm hóa đơn điện tử đáp ứng đầy đủ quy định, xin vui lòng liên hệ E-invoice để nhận được tư vấn:

CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
• Tel : 024.37545222
• Fax: 024.37545223
• Website: https://einvoice.vn/