Những rủi ro trong đàm phán hợp đồng thương mại không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ các bên tham gia hợp đồng mà còn tác động lớn đến tiến độ, chi phí và uy tín doanh nghiệp. Vì vậy, việc nhận diện và quản trị rủi ro ngay từ giai đoạn đàm phán là yêu cầu cấp thiết để xây dựng hợp đồng thương mại chặt chẽ và an toàn. Bài viết HDDT sẽ giúp bạn nhận biết rõ hơn về 7 rủi ro thường gặp.
7 rủi ro trong đàm phán hợp đồng thương mại.
1. Rủi ro từ thông tin không đầy đủ hoặc sai lệch
Trong đàm phán, thông tin là yếu tố quyết định. Việc đánh giá sai năng lực tài chính, uy tín hoặc khả năng thực hiện của đối tác có thể khiến doanh nghiệp chấp nhận điều khoản bất lợi.
Các rủi ro thường gặp gồm:
- Đối tác cung cấp thông tin thiếu minh bạch.
- Dữ liệu thị trường hoặc giá cả không được cập nhật.
- Doanh nghiệp không tiến hành thẩm định độc lập.
Thông tin không đầy đủ, hoặc sai lệch có thể dẫn đến sản phẩm kém chất lượng, mất khả năng thanh toán, hoặc giao hàng trễ hạn hoặc vi phạm hợp đồng.
2. Rủi ro từ điều khoản hợp đồng không rõ ràng
Một trong những sai lầm phổ biến trong đàm phán là xây dựng điều khoản hợp đồng thiếu cụ thể. Điều này có thể tạo ra lỗ hổng pháp lý khi phát sinh tranh chấp.
Cụ thể, các rủi ro từ điều khoản như:
- Điều khoản giá không thể hiện rõ cấu phần chi phí, biến động giá hoặc phương thức điều chỉnh.
- Điều khoản chất lượng hàng hóa, tiêu chuẩn kỹ thuật không có căn cứ kiểm chứng.
- Điều khoản giao nhận hàng xuất nhập khẩu không ghi rõ căn cứ pháp lý và sử dụng các quy tắc Incoterms (EXW, FOB, CIF, DDP…) nào.
- Điều khoản giao hàng, chấp nhận hàng hóa thiếu thời hạn và quy trình rõ ràng.
Khi phát sinh rủi ro hoặc tranh chấp, những điểm mơ hồ khiến doanh nghiệp khó chứng minh vi phạm, để nhận đền bù hoặc phạt hợp đồng.
3. Rủi ro về về năng lực pháp lý của chủ thể của hợp đồng
Rủi ro về năng lực pháp lý của chủ thể hợp đồng thương mại.
Trên thực tế, trong doanh nghiệp không phải ai cũng có thẩm quyền ký hợp đồng. Nếu không kiểm tra kỹ lưỡng mà trong quá trình đàm phán hợp đồng, đối tác đàm phán, ký kết hợp đồng không có đầy đủ năng lực pháp luật dân sự, hoặc không có thẩm quyền, hoặc vượt quá phạm vi thẩm quyền của người ký hợp đồng sẽ bị vô hiệu.
4. Rủi ro do năng lực đàm phán hạn chế
Khi đàm phán hợp đồng thương mại đặc biệt là hợp đồng lớn cần lựa chọn người có năng lực, có kinh nghiệm đàm phán. Nếu năng lực đàm phán yếu có thể dẫn đến việc doanh nghiệp bỏ qua quyền lợi quan trọng, chịu thiệt thòi về giá cả.
5. Rủi ro về trách nhiệm và nghĩa vụ các bên
Khi đàm phán hợp đồng thương mại một trong những rủi ro thường gặp nhất là không xác định rõ phạm vi trách nhiệm trong hợp đồng, doanh nghiệp có thể chịu thêm chi phí hoặc nghĩa vụ ngoài dự kiến.
Một số rủi ro phổ biến:
- Không làm rõ trách nhiệm bồi thường thiệt hại khi vi phạm.
- Không có điều khoản bảo hiểm hàng hóa.
- Các điều khoản quy định xử lý rủi ro trong quá trình vận chuyển không cụ thể.
- Không chỉ rõ căn cứ pháp lý giải quyết trường hợp xảy ra rủi ro đối với hợp đồng xuất nhập khẩu, các hợp đồng có giá trị lớn.
6. Rủi ro từ yếu tố pháp lý
Áp dụng sai luật điều chỉnh dẫn đến hợp đồng vô hiệu.
Việc áp dụng sai luật điều chỉnh hoặc không cập nhật quy định pháp lý mới có thể khiến hợp đồng vô hiệu hoặc khó thi hành.
Ví dụ:
- Hợp đồng bán nhà, bất động sản lại giao kết dưới dạng hợp đồng điện tử (điều này dẫn đến hợp đồng vô hiệu).
- Doanh nghiệp áp dụng pháp luật nước ngoài mà không hiểu rõ hệ thống pháp lý đó.
- Hợp đồng bán sản phẩm hàng hóa chịu thuế mà lại không kê khai thuế do không cập nhật luật mới.
- Không có điều khoản trọng tài hoặc tòa án để giải quyết tranh chấp.
Rủi ro pháp lý là rủi ro dài hạn, gây thiệt hại lớn nếu không được kiểm soát từ đầu.
7. Rủi ro do quá tin tưởng hoặc cảm tính
Trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh, việc đàm phán dựa trên quan hệ cá nhân có thể mang lại lợi ích ban đầu, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro lớn nếu thiếu cơ sở pháp lý, thiếu đi kiểm chứng thực tế.
Doanh nghiệp cần có quy trình kiểm chứng năng lực thực tế, tạo các điều khoản bảo vệ quyền lợi, thực hiện kiểm tra hồ sơ pháp nhân hoặc lịch sử giao dịch. Cẩn trọng trong việc đàm phán và giao kết hợp đồng là yếu tố mấu chốt để hợp tác thành công và tránh rủi ro.
Đàm phán hợp đồng thương mại là quá trình phức tạp, đòi hỏi doanh nghiệp không chỉ nắm vững kỹ năng thương lượng mà còn phải am hiểu sâu pháp lý và thị trường. Những rủi ro trong đàm phán có thể dẫn đến thiệt hại lớn nếu không được nhận diện và kiểm soát kịp thời. Việc xây dựng quy trình đàm phán bài bản, minh bạch và chặt chẽ sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hiệu quả hợp đồng, giảm thiểu tranh chấp và nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Để lại một phản hồi